نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید(466) 

ســوره 2 : بقـــره  ( مدنی ـ 286 آیه دارد ـ جزء اول ـ صفحه 2 )

( قسمت هفتـــاد و هفتــم ) 

کعبــه باطـن

( جزء دوم صفحه 32 )

بِســـمِ اللّهِ الـرَّحمــنِ الــرَّحیــمِ 

203 ـ وَ اذْکُرُواْ اللّهَ فِی أَیَّامٍ مَّعْدُودَاتٍ فَمَن تَعَجَّلَ فِی یَوْمَیْنِ

فَلاَ إِثْمَ عَلَیْهِ وَ مَن تَأَخَّرَ فَلا إِثْمَ عَلَیْهِ لِمَنِ اتَّقَى

وَ اتَّقُواْ اللّهَ وَ اعْلَمُوا أَنَّکُمْ إِلَیْهِ تُحْشَرُونَ

خدا را در روزهای شمرده شده ( سه روز تشریق  [سه روز بعد از عید قربان] )  به بزرگواری و پاکی و برتری یاد کنید ، پس هرکس شتاب کند در برگشتن به خانه خود در دو روز اول ، باکی و گناهی بر او نیست ، و هرکس هم تأخیر اندازد گناهی بر او که پرهیزکار باشد نیست ، و شما از خشم و عذاب خدا بپرهیزید ، و بدانید که همه شما حشر خواهید داشت ، و به سوی او باز گردانده می شوید.

گفتــــه اند :

ذکــــــــر سه قسم است :

                                        ذکــــــــر عـــادت ،

                                        ذکــــــــر حِسبَــــت ،

                                        ذکــــــــر صُحبـت ،

ذکــــــــر عادت بی ارزش است ،

                                    چون از سرِ غفلـــت است !

ذکــــــــر حِسبَت بی زیـــــور است ،

                                    که سرانجام آن درخواست مــــــزد است !

ذکــــــــر صُحبـت ودیعــــــت است ،

                                     از بهر آن که زبان ذاکر در میان عاریت است ،

و ذاکــــــــر سه نـــوع است :

                                        ذاکــــــــرخـــــائـــــف ،

                                         ذاکــــــــر راجـــــــی ،

                                         ذاکــــــــر محـــــــبّ ،

ذکر خائف  از کیفـــــــــــر است ،

ذکر راجی  به امید به خواسته رسیدن است ،

ذکر محب  ازدیاد ســوز و گداز است ،

خائف به گوشِ ترس نــــدای وعیـــــد  شنید ،

از این رو در دعـــــــــــا آویخت !

راجی به گوش رجاء نــــدای وعــــده  شنید ،

در ثنــــــــــــــاء آویخت ،

محبّ به گوش مهـر و محبت ، نــــدا فــــراتـــر و بالاتـــر شنید ،

پس با بهــــانــــــــــه نیامیخت !

ولی چون عـــــارف را ذکــــــر از ازل در رسید ،

از کوشش در راه بخــــــت گریخت !

وَ اذْکُرُواْ اللّهَ فِی أَیَّامٍ مَّعْدُودَاتٍ

این ذکـــــر ، آخرین نُسُک و انجام اعمـــآل حـــج است

گفته اند که : حـــــــرم دو تاست :

حـــــــرم ظـــاهــــــر

و حـــــــرم باطـــــــن !

گردشِ گِرد خانــــه خــــــــدا (طواف) حرم ظاهر است ،

و گردشِ دلِ مؤمنــان ، گِرد آن خانه ، حرم باطن است !

در میان حرم ظاهر ، قبلــــــــه ی مـؤمنـــان ،

در میان حرم باطن ، نشانه نظــــــر رحمــن !

آن مقصــــــد زوّار ،

و این مهبــــط انـــوار !

[ مَهبِط = جای فرود آمدن ]

آن آزاد است از دست اشــرار و کفّــــار ،

و این آزاد است از چشم و اندیشه اغیــــــار !

در حرم ظاهر اگر گم شده ای یابند ،

بر جای نهند تا صاحب آن پیدا شود ،

در حرم باطن اگر گم شده ای بود ،

کشتـــن آنـــــــان روا نیست ،

که آن گم شده ، راز خدائی است ،

که در هر دلی ســـــــرّی نهاده ،

و کس را بر آن راه نیست !

آن سِــــرّ ، ســـــرّحـــق است ،

و این مردمان صاحب اسرار ،

در پیش کعبـــــــــه ی ظاهر ،

بادیه ی مردمخوار است !

و در پیش کعبـــــــه ی باطن ،

بادیه ی اندوه و تیمـــار !

عالَمی در وادی عشق تو سرگردان شدند

تا که یابد بر در کعبـه قبولت بِـرّ و بـار